“ပညာလို အုိသည္မရွိ” ၊ “အလိမၼာ စာမွာရွိ” သူေသာ အဆိုမ်ားကုိ စာေရးသူတို႕အရြယ္ ေကာင္းေလး/ ေကာင္မေလးမ်ား အားလံုးလိုလုိ သိၾကမည္ ရၾကမည္ ထင္ပါသည္၊ အေၾကာင္းမွာ ” စာေရးသူတို႕ အရြယ္ စာေရးသူတို႕ငယ္စဥ္က ကေလးငယ္မ်ားသည္ ဘုန္းၾကီးေက်ာင္းစာမ်ားနဲ႕ အလွမ္းမေ၀းေသးေသာေၾကာင့္” ျဖစ္သည္၊ ေတာရြာဘုန္းၾကီးေက်ာင္းမ်ားတြင္ အသံုးျပဳၾကသည့္ သမၼတဆယ္ေဆာင္တြဲစာအုပ္၏ ေနာက္ေက်ာ ဘက္တြင္ ထိုအဆိုအမိန္႕မ်ားကို ေရးထားသည္၊ ထုိအဆိုကို ရေနတာ ၾကာပါၿပီ၊ “ပညာလုိ အိုသည္မရွိ” ဆိုတာကို စာေရးသူေတြးမိခဲ့တာ သိေနခဲ့တာက “ပညာဟူေသာ အရာသည္ အိုသြားသည္မရွိ၊ ပညာတတ္ တစ္ေယာက္သည္ အိုသြားသည္မရွိ” ဟုသာျဖစ္သည္၊ စာေရးသူ၏ အေတြးကပဲ အုိေနသည္လားေတာ့ မေျပာတတ္ပါ၊ စာေရးသူကလည္း တစ္ခါတစ္ခါ အမ်ားနဲ႕လံုး၀ဆန္႕က်င္ေသာ အေတြးမ်ိဳးကို ေတြးမိတတ္သူ ျဖစ္သည္။
စာေရးသူ၏ ညီမေလးကိုေတာ့ ဒီစာေလးနဲ႕ ဆံုးမခဲ့ဖူးသည္၊ ညီမေလးသည္ ဆယ္တန္းေအာင္ၿပီး ၂- ႏွစ္ ေက်ာင္းထြက္လုိက္သည္၊ တကၠသိုလ္ဆက္ၿပီး မတက္ျဖစ္ပါ၊ အေၾကာင္းေၾကာင္းေၾကာင့္ျဖစ္သည္၊ သူ႕ကို စာေရးသူက ေက်ာင္းဆက္တက္ဘို႕ ေျပာရသည္၊ အဲဒီမွာ သူ႕နဲ႕ ဆယ္တန္း အတူေအာင္သူေတြထဲက တစ္ခ်ိဳ႕ဆိုရင္ ေနာက္ဆံုးႏွစ္ (final year)ကုိ ေရာက္ေနၾကၿပီဆိုေတာ့ သူက ရွက္ေနသည္၊ တစ္ခ်ိဳ႕ကေတာ့ ပထမႏွစ္( first year) ကိုပင္ မေအာင္ၾကေသးပါ၊ သူတို႕နဲ႕ ခ်ိန္ထိုးၿပီး ေျပာျပ ဆံုးမရသည္၊ ေနာက္ဆံုးေတာ့ “ ညီမေလး ကိုယ္တက္ေနတဲ့ အခ်ိန္မွာ ကိုယ္တက္ေရာက္ေနတဲ့အတန္း ေအာင္သြားဘို႕ က အေရးၾကီးတယ္၊ က်န္တာေတြ က အေရးမၾကီးဘူး၊ ျဖစ္ခဲ့ၿပီးတာေတြက ဘာမွ မတတ္ႏုိင္ဘူးေလ၊ ပညာလို အိုသည္မရွိတဲ့၊ ညီမေလး ၾကားဖူး မွာပါ၊ ညီမေလး မရွက္နဲ႕၊ ပညာသင္ခြင့္ရတာကိုက ညီမေလးအတြက္ အခြင့္အေရးတစ္ခုပဲ ၊ အခြင့္အေရးကို လက္လြတ္မခံပါနဲ႕၊ ေက်ာင္းဆက္တက္ပါ” လို႕ ဆံုးမခဲ့ဖူးသည္။
“အလိမၼာ စာမွာရွိ” သူေသာ စကားကိုလည္း “ေၾသာ္ စာထဲမွာ လိမ္မာယဥ္ေက်းေအာင္ ဆံုးမထားတာေတြ ရွိေနတယ္၊ လိမၼာယဥ္ေက်းမႈ႕ဆိုတာ စာထဲမွာပဲ ရွိတယ္” လို႕သာ သိခဲ့သည္၊ ေတြးခဲ့သည္၊ စာထဲက ဆံုးမထားသည့္အတုိင္း လုိက္နာရင္ လိမၼာသည္ဟု မေတြးမိပါ၊ အမွန္တုိင္း ၀န္ခံျခင္းပါ၊ စာေရးသူ Kelaniya တကၠသိုလ္မွာ ေက်ာင္းတက္မွ “ ပညာလို အိုသည္ မရွိ ” ဟူေသာ စကား၏အဓိပၸါယ္ကို ေကာင္းေကာင္း သေဘာေပါက္သြားသည္၊ အေၾကာင္းမွာ “ စာေရးသူတို႕နဲ႕ ေက်ာင္းအတူတက္သူမ်ား ထဲတြင္ အသက္-၅၀ ၊ ၆၀-အရြယ္မ်ားပါသည္၊ ဆရာထက္ပင္ အသက္ၾကီးသူမ်ားပါေနျခင္းေၾကာင့္ “ ျဖစ္သည္၊ စာေရးသူ စဥ္းစားသည္၊ “ ဒီအသက္အရြယ္မွာ စာသင္ရတုန္းရွိေသးတယ္၊ ဘယ္အခ်ိန္မ်ား စာျပန္ခ်ေပးၾကမွာလဲ၊ ဘယ္အခ်ိန္ ဘယ္အရြယ္မွာ ဘြဲ႕ရၿပီး ဘာေတြမ်ား ခံစားသြားၾကရမွာလဲ” လို႔၊ အင္း သူတို႕ကို ေမးၾကည့္ရင္ေတာ့ ” စာသင္တာဟာ စာျပန္ခ်ေပးဘို႕တစ္ခုတည္း မဟုတ္ဘူး၊ ဘ၀ကို အဓိပၸါယ္ရွိရွိ ေလးေလး နက္နက္ ျဖတ္သန္း ေလွ်ာက္လွမ္းႏုိင္ဘို႕လည္း စာသင္ရတယ္၊ ဒုိ႕သင္တာက အဲဒီအတြက္ သင္တာ “ လို႕ မ်ား ေျဖေနမလား မသိဘူးေနာ္၊ ဘယ္လုိပဲ ျဖစ္ျဖစ္ “ ပညာလို အိုသည္ မရွိ” သူေသာ စကားကေတာ့ သီဟုိဠ္အစ အေနာက္ႏုိင္ငံမ်ားမွ လူမ်ားနဲ႕သိပ္ကို အံ၀င္ဂြင္က်ျဖစ္လွသည္၊ စာသားသည္ ျမန္မာျပည္က စာအုပ္ထဲမွာ ရွိေနေပမဲ့ ျမန္မာျပည္က လူေတြနဲ႕ေတာ့ သဟဇာတ မျဖစ္လွပါ၊ “သီဟိုဠ္က လူေတြအတြက္ (အေနာက္ႏုိင္ငံမ်ားမွ လူေတြအတြက္) မ်ား ေရးထားေလသလား” ဟုေတြးမိသည္၊ ေနာက္တစ္ခ်က္က အေနာက္ႏုိင္ငံ လူအိုမ်ား သက္ၾကီးသူမမ်ားသည္ တရားအလုပ္အားထုတ္ဘို႕ စိတ္ကူးလည္းမရွိ၊ ရွိေသာ္လည္း အလြန္မွ နည္းပါးသည္၊ နည္းလမ္းလည္း မသိၾကေသာ အေနာက္ႏုိင္ငံက လူအို သက္ၾကီးသူမမ်ားအဘို႕ ပညာသင္ရင္းျဖင့္ အခ်ိန္ကို အက်ိဳးရွိရွိ အသံုးခ်ၾကတာလည္း ျဖစ္ႏုိင္သည္။
စာေရးသူတုိ႕ ျမန္မာႏုိင္ငံက လူအိုေတြ လူၾကီးေတြကေတာ့ သူ႕တို႕အတြက္ “ ဘာမွမလိုေတာ့၊ တရားသာ လိုေတာ့သည္” ဟု သိထားၾကသျဖင့္ နည္းလမ္းလည္းရွိၾကသျဖင့္ တရားဘက္သာ အားစုိက္ေနၾက သည့္အတြက္ စာမသင္ျဖစ္ၾက စာမဖတ္ျဖစ္ၾကတာလည္း ျဖစ္ေကာင္းျဖစ္ႏုိင္ပါသည္၊ ထို႕ေၾကာင့္ သက္ၾကီးရြယ္အိုမ်ားသည္ “ ပညာလို အိုသည္ မရွိ” ဟူေသာ အဆိုနဲ႕ အဆက္သြယ္ ျပတ္သြားသည္ ထင္သည္၊ အင္း ဘယ္လိုပဲ ျဖစ္ျဖစ္ “စာေရးသူတို႕ ျမန္မာ့အဆိုသည္ ျမန္မာျပည္သူတို႕နဲ႕ အဆက္သြယ္ မျပတ္သင့္” ဟု ထင္မိသည္၊ ထိုသုိ႕ လူအို သက္ၾကီးသူမမ်ားနဲ႕ “ပညာလို အိုသည္ မရွိ”ဟူေသာ စကား အဆက္မျပတ္ေအာင္ ဘယ္သို႕ ဘယ္ပံု ျပဳလုပ္ေပးရမည္ (ျပဳလုပ္ေပးရမည့္ နည္းလမ္း)ကို စာေရးသူ ေတြးၾကည့္ေသာ္လည္း အေျဖမထြက္ပါ၊ လုပ္ေပးႏုိင္လွ်င္ေတာ့ ေကာင္းမည္ဟု ထင္မိသည္။
စာေရးသူတို႕ ႏုိင္ငံက ကတၱရာလမ္းေပၚတြင္ ေတြ႕ၾကံဳရေသာ ျပႆနာတစ္ခုရွိသည္၊ လူတုိင္းၾကံဳဖူး ေတြ႕ဖူး ျမင္ဖူးေသာ ျပႆနာဟု ထင္သည္၊ ၾကံဳလည္း ၾကံဳဖူးၾကလိမ့္မည္၊ ေတြ႕လည္း ေတြ႕ဖူးၾကလိမ့္မည္၊ ထိုအရာမွာ “ ကားေမာင္းသူက ဆိုင္ကယ္သမား စက္ဘီးသမားကို ‘ ယာဥ္စည္းကမ္းနား မလည္ဘူးလား၊ ေသခ်င္လို႕ လား၊ အိုးစားကြဲသြားခ်င္ေတာ့တာ ထင္တယ္၊ ဘာညာ ဘာညာ ” စသည့္စကားလံုးမ်ားျဖင့္ ရန္ေတြ႕ျခင္း အထက္စီးမွ ဆက္ဆံေျပာဆိုျခင္းမ်ား/ ကိုယ္ပိုင္ယာဥ္ေမာင္းသူက အငွားယာဥ္ေမာင္းသူကို အထက္စီးမွ ေျပာဆို ဆက္ဆံျခင္းမ်ား/ လမ္းေလွ်ာက္ေနသူကို ကားေမာင္းသမားမ်ား ဆိုင္ကယ္သမားမ်ား စက္ဘီးသမားမ်ားက အထက္စီးမွ ေျပာဆိုဆက္ဆံျခင္းမ်ားျဖစ္သည္”၊ ( “လင္မယူခ်င္ေတာ့ဘူးထင္တယ္” ဘာညာဆိုၿပီး မိန္းကေလးကို ဆိုရင္ ပိုးစုိးပက္စက္ ေျပာတတ္ဆုိတတ္ၾကသည္၊ ကိုယ့္ျမန္မာ မိန္းကေလးေတြကို ျမန္မာ ေယာက်္ားေလးေတြကမွ မေလးစား တန္ဘိုးမထားရင္ ဘယ္သူေတြကလာၿပီး တန္ဘိုးထားေတာ့မလဲ၊ အားလံုးကို နင္ေခ်ဘို႕ပဲ ၾကည့္ေနၾကေတာ့မွာ၊ အဲလို နင္ေခ်ခံရေလေလ ျမန္မာဆိုတဲ့အမ်ိဳးက ယုတ္ေလေလ ညံ့ေလေလ ေပ်ာက္ကြယ္ေလေလ ျဖစ္ကုန္မွာေပါ့၊ ဒါကိုလည္း သတိခ်ပ္ ေစခ်င္ပါသည္၊ ျမန္မာႏုိင္ငံသား တုိင္းရင္းသားမ်ားတုိ႕သည္ ျမန္မာျပည္နဲ႕ ျမန္မာတုိင္းရင္းသား မ်ားကို ခ်စ္ခင္တတ္ရမည္၊ ေလးစားတတ္ရမည္၊ ေစာင့္ေရွာက္တတ္ရမည္၊ တန္ဘိုးထားတတ္ရမည္)။
ေနာက္တစ္ခု စာေရးသူတို႔ႏုိင္ငံက မီးပဳြိင့္ မ်ဥ္းၾကားမွာဆိုလွ်င္လည္း ကားျပတ္တာကိုပဲ ေစာင့္ရသည္၊ မ်ဥ္းၾကားကူးမည့္သူ ဘယ္ေလာက္မ်ားမ်ား ကားသမားမ်ားက အလုိက္သိစြာ ရပ္ေပးတာမ်ိဳး မေတြ႕ရပါ၊ အေရးၾကီးလို႕ ျဖတ္ကူး လွ်င္လည္း ကားေမာင္းသူမ်ား၏ အထက္စီးနဲ႕ ေျပာဆို ဆက္ဆံတာကုိ ခံၾကရတတ္သည္၊ (သီဟိုဠ္မွာေတာ့ ရဟန္းေတာ္မ်ားလမ္းကူးဘို႕ရွိေနလွ်င္ ေျပာစရာမလို၊ သူ႕ဘာသာ ရပ္ေပးသည္၊ ရဟန္းမ်ားမွ မဟုတ္ပါ၊ လမ္းကူးမည့္လူ ၄/၅ ေယာက္ စုမိေနလွ်ငလည္း္ အလုိက္တသိနဲ႕ ရပ္ေပးၾကသည္)၊ တစ္ရက္တြင္ အမွတ္(၅) ေစ်းခ်ိဳ=ေရၾကည္ ကားေပၚ စာေရးသူ တက္ထိုင္လုိက္သည္၊ dirver က စာေရးသူ၏ အသိျဖစ္ေနသည္၊ သူက ေခါင္းခန္းမွ စီးရန္ ေခၚသည္၊ စာေရးသူလည္း ျငင္းလို႕မေကာင္းသျဖင့္ ေခါင္းခန္းမွာ သူနဲ႕အတူ ထုိင္လုိက္ သည္၊ စကားေျပာရင္းပါပဲ၊ (စာေရးသူသည္ အသိမ်ားကားဆိုရင္ ေခါင္းခန္းမွ စီးခဲသည္၊ အေၾကာင္းမွာ “သူတို႕က ကားခ မယူေသာေၾကာင့္ “ ျဖစ္သည္၊ စီးပြားလုပ္သည့္ အလုပ္မွာ လူမႈ႕ေရးနဲ႕မေရာေစလုိပါ၊ စာေရးသူက အတင္းေပးေသာ္လည္း သူတို႕က မယူၾကပါ)၊ က်ံဳးအေနာက္ ေတာင္ဘက္ေတာင့္ မီးပြိဳင့္အေက်ာ္တြင္ ဆိုင္ကယ္သမားက “ ေဟ့ေကာင္ မေအလိုး ကားသမား ၊ ကားကို ဘယ္လိုေမာင္းေနတာ လဲကြ” ဟု ဆဲသြားသည္။
စာေရးသူ တကယ္ကို နားမလည္လိုက္ပါ၊ အသိကားေမာင္းသမားက “ ေဟ့ေကာင္ မေအလိုး၊ မင္းကို ငါက ဘာလုပ္ေနလို႕လဲကြ၊ ဘာလို႕ ငါ့ကို အဲလို ေျပာသြားတာလဲ” လို႕ ျပန္ေျပာသည္၊ ဆဲဆိုသည္၊ (သူတို႔ ဆဲဆိုေသာ စကားမ်ားကုိ အမွန္အတုိင္း ေရးလုိက္သည္၊ ရိုင္းေသာ္လည္း အမွန္ေတြပါ)၊ ဆုိင္ကယ္သမားက ေက်ာ္တက္သြားသည္၊ စာေရးသူ၏ အသိလည္း စိတ္တုိေနသည္၊ လိုင္းကားကို အျမန္ေမာင္းသည္၊ (သူတို႕ခ်င္း စိတ္တိုေနတာက စိတ္တိုတာေပါ့ေနာ္၊ သူေမာင္းေနပံုက သိပ္ကို အႏၱရာယ္မ်ားလွသည္၊ ကားေပၚမွာလည္း ခရီးသည္ေတြက အမ်ားၾကီး၊ ခၽြတ္ေခ်ာ္ၿပီး ကား မေတာ္တဆ (accident) ျဖစ္လုိက္လွ်င္ အသက္ေပါင္းမ်ားကို ထိုသို႕ဆဲဆိုခံရျခင္းျဖင့္ လဲပစ္ရေတာ့မည္၊ မတန္ေပမဲ့ ျဖစ္သြားႏိုင္သည္)၊ စာေရးသူတို႔ လိုင္းကား သူ႕ေနာက္မွ လုိက္လာသည္ကို သိလို႕ထင္သည္၊ ဆိုင္ကယ္သမားက ကား၀င္လုိ႕ မရေသာ လမ္းက်ဥ္းထဲသို႕ ေမာင္းေျပးသည္၊ သူ႕အိမ္ကိုက အဲဒီလမ္းက်ဥ္းထဲမွာ ရွိေနတာလားေတာ့ စာေရးသူ မေတြး တတ္ပါ။
စာေရးသူက “ မင္းက ဘာလုပ္လုိက္လို႕လဲ၊ ကားေမာင္းေနတာလည္း ပံုမွန္စိတ္ မဟုတ္ဘူးေနာ္ ” လို႕ ေမးရင္း သတိေပးစကားေျပာလုိက္သည္၊ သူက “ ဟုတ္တယ္၊ စိတ္တုိေနတာ၊ သက္သက္ၾကီး ေစာ္ကားသြားတာ၊ ခံရခက္တယ္၊ မီရင္ ဘာလို႕ဆဲသြား တာလဲဆိုတာကို ေမးၿပီး လက္သီးနဲ႕ ပယ္ပယ္နဲနဲ ထိုးပစ္မိမွာ” လို႕ေျပာသည္၊ “ဘာေၾကာင့္လဲ” ဟု ေမးၾကည့္ေတာ့ “မသိဘူးေလ၊ သူ႕လမ္းေၾကာကို ပိတ္မိသလိုျဖစ္သြားလို႕ေနမွာ၊ မတတ္ႏုိင္ဘူးေလ၊ ဒီေလာက္ယာဥ္ေတြရႈပ္ေနတာ၊ တစ္ေယာက္နဲ႕ တစ္ေယာက္ မထိခုိက္ေအာင္ကုိပဲ မနည္းၾကည့္ေမာင္းေနရတဲ့အခ်ိန္” လို႕ေျပာသည္၊ ခက္သားဗ်ာ၊ ယာဥ္ခ်င္း မေတာ္တဆ တုိက္မိတာမ်ိဳး ပြတ္မိတာမ်ိဳးဆိုလည္း (ၾကီးၾကီးက်ယ္က်ယ္ ျဖစ္တာမ်ဳိးမဟုတ္) ေရးၾကီးခြင္က်ယ္လုပ္ၿပီး ဆဲဆို ေအာ္ဟစ္ေျပာဆိုတတ္ၾကသည္၊ တစ္ေယာက္နဲ႔ တစ္ေယာက္ တစ္ဦးနဲ႕ တစ္ဦး နာလည္ေပးမႈ႕ သိပ္ကို ေခါင္းပါးၾကသည္၊ နည္းပါးၾကသည္၊ ေျပလည္ေအာင္ ေျပာဆိုဘို႕ထက္ ျပႆနာရွာေျပာဘို႕ကုိသာ ဦးတည္ေနတတ္ၾကသည္၊ စာေရးသူတို႕ လူမ်ိဳးသည္ ”လူတစ္ဦးတစ္ေယာက္ရဲ႕ ေကာင္းကြက္ကို မျမင္လြယ္ၾက၊ ဆိုးကြက္ကိုသာ ျမင္လြယ္ၾကသည္၊ လုိက္ၾကည့္တတ္ၾကသည္၊ အျပစ္တင္ ေစာတတ္ၾကသည္၊ ခြင့္လႊတ္ေပးမႈ႕ထက္ တုန္႕ျပန္မႈ႕ကိုသာ ဦးစားေပးတတ္ၾကသည္၊ တကယ့္တကယ္ အေရးပါေသာ ကိစၥမ်ိဳး စစ္မွန္ေသာကိစၥမ်ိဳးဆိုရင္ေတာ့ အဲလို မဟုတ္ၾကပါ၊ ဘာမဟုတ္တဲ့ေနရာ ကိစၥ အေၾကာင္းအရာမ်ိဳးမွာသာ ထိုသို႕ျဖစ္ေနၾကသည္ “။
ထိုအျခင္းအရာမ်ား ဆဲသံဆိုသံမ်ားသည္ သီဟုိဠ္ႏုိင္ငံက ကတၱရာလမ္းေတြေပၚမွာ မေတြ႕ရသေလာက္ မၾကားရသေလာက္ နည္းပါးလွသည္၊ ကၽြန္ေတာ္စီးသည့္ ယာဥ္နဲ႕အျခားယာဥ္ တုိက္မိတာလည္း ၾကံဳဖူးသည္၊ ဘာမွ ၾကီးၾကီးမားမားမျဖစ္လွ်င္ စကားပင္ အခ်ိန္ကုန္ခံမေျပာၾက၊ လမ္းဆိုလွ်င္လည္း သူဦးသူေမာင္း ကိုယ္ဦး ကိုယ္ေမာင္းပင္၊ ယာဥ္ၾကိး ယာဥ္ငယ္လည္း မခြဲျခားပါ၊ ခ်စ္စရာေကာင္းသည့္ အမူအက်င့္ တစ္ခုပင္ျဖစ္သည္၊ ႏြားလွည္းရွိသူက ႏြားလည္းျဖင့္ ၿမိဳ႕ကိုပတ္ခြင့္ရွိသည္၊ သူလည္း ကားပုိင္ရွင္မ်ားနည္းတူ ကားလမ္းေပၚမွာ လြတ္လြတ္လပ္လပ္ ေမာင္းခြင့္ရွိသည္၊ တန္းတူ အခြင့္အေရးရွိတယ္ဆိုတာကို ျပသလိုက္သလိုပါပဲ၊ စာေရးသူ စဥ္းစားပါသည္၊ “သီဟိုဠ္က လူေတြဆီမွာပဲ လိမၼာေအာင္ ဆံုးမတဲ့ အဆံုးအမစကားေတြက ရွိေနလို႕လား၊ သိေနၾကလို႕လား၊ (သို႕မဟုတ္) စာေရးသူတို႕ႏုိင္ငံက လူေတြဆီမွာ ယဥ္ေက်းလိမၼာေအာင္ ဆံုးမထားသည့္ စာေတြ အဆံုးအမေတြက မရွိၾကလို႕လား၊ မသိၾကလို႕လား“ ဆိုတာကိုပါ၊ “အလိမၼာေတြက စာထဲမွာသာရွိၿပီး ျမန္မာျပည္က လူေတြဆီမွာ မရွိၾကလို႕ျဖစ္မည္” ဟု စိတ္မေကာင္းစြာျဖင့္ ေတြးမိသည္။
သီဟုိဠ္ႏုိင္ငံဟာလည္း ဗုဒၶအဆံုးအမကို လုိက္နာေနသူမ်ားသာ မ်ားသည္၊ ႏုိင္ငံရဲ႕ လူဦးေရ - ၇၀% သည္ ဗုဒၶအဆံုးအမကိုသာ လုိက္နာေနၾကသည္၊ စာေရးသူတို႕ ႏုိင္ငံသည္လည္း လူအမ်ားစုဟာ ဗုဒၶအဆံုးအမကို လုိက္နာေနၾကသည္၊ ဆံုးမစကား ဆံုးမစာ ဆံုးမတရားျခင္း တူေနပါလွ်က္ ဘာေၾကာင့္ ပင္ကိုယ္ အသိစိတ္ဓာတ္မ်ား ရွိ / မရွိ ကြာျခားေနၾကသနည္းဟု ခဏခဏပင္ စဥ္းစားမိသည္၊ သူငယ္ခ်င္း တစ္ေယာက္က “ သီဟိုဠ္က လူေတြက ေလာဘေတာ့ အရမ္းၾကီးၾကတယ္၊ ေငြနဲ႕မိန္းမဆိုရင္ အရမ္းမက္ေမာၾကတယ္၊ လိုခ်င္ၾကတယ္၊ ဒါေပမဲ့ ေဒါသကိုေတာ့ ေတာ္ေတာ္ေလးကုိ ထိန္းႏုိင္ၾကတယ္၊ ျဖစ္ရင္လည္း အျပင္ကို ထြက္လာတာ သိပ္မေတြ႕ရဘူး၊ ခ်က္ခ်င္း ထိန္းခ်ဳပ္နုိင္ၾကတယ္”လို႕ ေျပာဖူးသည္၊ ေနာက္ၿပီး Immigration office က တာ၀န္ရွိ အမ်ိဳးသမီး တစ္ဦးကလည္း “ နင္တို႕ ျမန္မာဘုန္းၾကီး (ဗုရေမ ဟာမူးသရူး) ေတြက သိပ္ေဒါသၾကီးၾကတယ္၊ ငါတို႕ ႏုိင္ငံက ဘုန္းၾကီးေတြက နင္တို႕ျမန္မာဘုန္းၾကီးေတြလို ေဒါသမၾကီးၾကဘူး” လို႕ အျပစ္ေျပာ ခံရဘူးသည္၊ (တစ္ခါက ျမန္မာဦးဇင္း တစ္ပါးသည္ မေလးရွားကိုသြားဘို႕ ေလယာဥ္လက္မွတ္ ျဖတ္ၿပီးမွ ဗီဇာသြားတိုးသည္၊ သူ႕အေတြးကေတာ့” ေလယာဥ္လက္မွတ္ျပၿပီး ဗီဇာတိုးရင္ ျမန္ျမန္တုိုးေပးမည္ဟု ထင္ေသာေၾကာင့္ျဖစ္သည္၊ သူထင္ထားသည္နဲ႕တစ္ျခားစီျဖစ္ေနသည္၊ (မွန္းခ်က္နဲ႔ ႏွမ္းထြက္မကိုက္ပါ)၊ ကုလားတို႕သည္ ေအးတိေအးစက္ သိပ္လုပ္တတ္ၾကသည္၊ ခု ဗီဇာကိစၥမွာလည္း ေအးေအးေဆးေဆးပင္၊ ဦးဇင္းေလးမွာေတာ့ ေလယာဥ္လက္မွတ္ ျဖတ္ၿပီးသားမို႕ ဗီဇာမရလွ်င္ လက္မွတ္ဆံုးေတာ့မည္၊ ထုိ႕ေၾကာင့္ ျမန္ျမန္လုပ္ေပးဘို႕ ေဒါနဲ႕ေဇာနဲ႕ေျပာမိသည္၊ ထုိ႕ေၾကာင့္ အထက္ပါ စကားကို ထို၀န္ထမ္းအမ်ိဳးသမီးက ေျပာျခင္းျဖစ္သည္)။
သီဟိုဠ္ႏုိင္ငံကကုလားမ်ားသည္ ေလာဘၾကီးၾကသည္၊ ေဒါသကိုေတာ့ ေတာ္ေတာ္ေလးကုိ ထိန္းႏိုင္ၾက သည္၊ ျဖစ္လာလွ်င္လည္း ထိန္းခ်ဳပ္ႏုိင္ လြယ္သည္၊ ခြင့္လႊတ္နားလည္ေပးတတ္သည္၊ ကိုယ့္အလုပ္သာ ကိုယ္လုပ္ေန တတ္သည္၊ ရန္ေတြ႕ဘို႕ ဆူဘို႕ဆဲဘို႕ကို စိတ္မကူးၾက၊ ထုိသို႕ျပဳလုပ္ေနျခင္းျဖင့္ အလုပ္အတြက္အခ်ိန္ေတြကို မျဖဳန္းတီးၾကပါ၊ (ရန္ျဖစ္စကားမ်ားလို႔ စတင္တုိက္ခုိက္သူသည္ အျပစ္ေပး အေရးယူခံရမည္ ဟူေသာ စည္းကမ္းဥပေဒရွိေသာေၾကာင့္လည္း ျဖစ္သည္)၊ စာေရးသူစီးေသာ Three-wheel, Bus-car မ်ား တုိက္မႈ႕ျဖစ္တာေတြလည္း ၾကံဳခဲ့ရသည္၊ သူတို႕သည္ စကားေတာင္ေအာ္ဟစ္ ေျပာမေနၾကပါ၊ ဆက္မသြားႏုိင္ သူက လမ္းေဘးကပ္ၿပီး သြားႏုိင္သူက ဆက္သြားၾကသည္၊ (သူတို႕သည္ ယာဥ္တုိက္မႈ႕ျဖစ္လွ်င္ စကားျငင္းခံု မေနၾကျခင္းသည္ “ သူတို႕ယာဥ္မ်ားအတြက္ အာမခံကုမၼဏီမွ တာ၀န္ယူ ျပင္ေပးၾကေသာ ေၾကာင့္ျဖစ္သည္” ဟုၾကားဖူးသည္၊ ဟုတ္မဟုတ္ေတာ့ ကၽြန္ေတာ္ တပ္အပ္ေသခ်ာ မသိပါ)၊ ဘာေၾကာင့္ဘဲျဖစ္ျဖစ္ စကားဆူညံ ေျပာဆိုေနျခင္းမရွိတာကေတာ့ အတုယူစရာ ျပဳျပင္စရာ ေကာင္းသည့္ အခ်က္တစ္ခုဟု ျမင္မိသည္။
သိဟိုဠိႏုိင္ငံသားမ်ားသည္ တရားကိုလက္ေတြ႕သာ အားမထုတ္ၾကတာ၊ စာထဲမွာရွိေသာ အလိမၼာစာမ်ား ဆံုးမစကားမ်ားကုိို လူမႈ႕ေရးနယ္ပင္တြင္ ခ်သံုးၾကသျဖင့္ လက္ေတြ႕က်င့္သံုးၾကသျဖင့္ မ်ားစြာမွ စိတ္ခ်မ္းသာၾကသည္၊ ယဥ္ေက်း သိပ္ေမြ႕သည္ဟု ေျပာဆိုခံၾကရသည္၊ စာေရးသူတို႕ ႏုိ္င္ငံသားမ်ားသည္ ေလာဘလည္း ၾကီးသည္၊ မၾကီးသည္ မဟုတ္၊ မလုိခ်င္သည္ မဟုတ္၊ လိုခ်င္တာမွ မဟားဒရားပင္(မတန္မဆ)၊ အေခ်ာင္ရ ပိုလိုခ်င္ၾကသည္၊ ေဒါသကလည္း ၾကီးလိုက္တာမွ မေျပာနဲ႕ေတာ့၊ ထက္ခနဲဆို ႏႈတ္ေရာ ကိုယ္ေရာ မထိန္းခ်ဳပ္ၾက၊ ဆဲၾကဆိုၾက ဆြဲၾက ရမ္းၾကေတာ့သည္၊ မာနဆိုလည္း ေထာင္ေနလိုက္ၾကတာ ၊ တံခြန္တုိင္ အလားပင္၊ အထက္စီးက ဆက္ဆံတဲ့ေနရာမွာလည္း သူမတူေအာင္ လုပ္တတ္ၾကသည္၊ ဘာလို႕ဒီလိုေတြ ျဖစ္ေနလဲ ဆိုတာကို စဥ္းစားမရပါ၊ တရားအားထုတ္မႈ႕ ဆိုလည္း ဘယ္ႏုိင္ငံမွ ယွဥ္လို႕မရေလာက္ေအာင္ထိ မ်ားျပားလွသည္၊ ရိပ္သာတုိင္းမွာ ေယာဂီေတြမျပတ္၊ တရားပြဲေတြဆိုလည္း မ်ားမွမ်ား၊ ဘာသာေရးစာအုပ္ေတြဆိုလည္း ေပါမွေပါ၊ တရားေခြေတြဆိုလည္း ၾကိဳက္သေလာက္၀ယ္လို႕ရသည္၊ ဒီလိုေတြျပည့္စံုေနပါလွ်က္ ဘာေၾကာင့္မ်ား လူရုိင္းစုိင္း စာရင္းထဲမွာ ပါေနၾကသလဲ၊ လူရုိင္းစိုင္းေတြလို႕ ထင္ခံေနရသလဲဆိုတာကို စဥ္းစားတုိင္း စိတ္မေကာင္းျဖစ္ရသည္။
ေတြးၾကည့္ပါမ်ားလာေတာ့ “ (၁) စာေရးသူတို႕ ႏုိင္ငံသူ/သားမ်ားသည္ - ပညာလို အိုသည္မရွိ - ဟူေသာ အဆုိနဲ႕ အဆက္သြယ္ျပတ္ေနျခင္း၊ (၂) စာေပကေပးေသာ အသိပညာ အတတ္ပညာကို မလုိခ်င္ၾကေသာေၾကာင့္ စာမဖတ္ျခင္း၊ (၃) စာဖတ္ရျခင္း၏ အက်ိဳးေက်းဇူးကို မသိျခင္း၊ (၄) စာဖတ္ခ်င္စိတ္ မရွိျခင္း၊ (၅) စာဖတ္ခ်င္ေအာင္ တုိက္တြန္းစကားမ်ားကို မ်ားမ်ားမၾကားရျခင္း၊ (၆) မျဖစ္္မေန ယဥ္ေက်းလိမ္မာစာမ်ား ဖတ္ရမည္ သင္ရမည္ဟူေသာ စည္းကမ္းမရွိျခင္း၊ (၇) ျပည္သူမ်ား ဖတ္ႏုိ္င္ေလာက္ေသာ စာအုပ္ေစ်းမ်ား သတ္မွတ္ မထားႏုိင္ျခင္း၊ (၈) စာေရးသူမ်ားသည္ သူတို႕စာအုပ္ ေကာင္းဘို႕ ေစ်းကြက္စီးပြားေရး အတြက္ အဆင္ေျပဘို႕သာ ၾကည့္တတ္ၿပီး ျပည္သူေတြ စာဖတ္ႏုိင္ေအာင္ စာရြက္သား အသင့္တင့္ကို မသံုးၾကပဲ ေစ်းၾကီးေပးရေသာ စာရြက္သား အေကာင္းမ်ားကိုသာ အသံုးျပဳျခင္း၊ (၉) ဆရာၾကီးပီမိုးနင္း စာအုပ္မ်ားကို အတူမယူတတ္ၾကျခင္း ႏွင့္ စာအုပ္ စာေပထဲတြင္ရွိေသာ အလိမၼာစာမ်ား ဆံုးမစကားမ်ားကို သိရံုသာသိၿပီး ဖတ္ရံုသာဖတ္ၿပီး လူမႈ႕ေရးနယ္ပယ္တြင္ လက္ေတြ႕ခ် မသံုးတတ္ျခင္း မသံုးၾကျခင္းတို႕ေၾကာင့္ျဖစ္မည္” ေတြးမိ ထင္မိသည္။
စာေရးသူတို႕ ျပည္ေတာ္ၾကီးသား / သူ မ်ားကို “ ပညာလို အိုသည္မရွိ “ ဟူေသာအဆိုနဲ႕လည္း သမၸယုတၱ ျဖစ္ေအာင္ (ကုိက္ညီေအာင္ လိုက္ဖက္ေအာင္) “အလိမၼာ စာမွာရွိ” ဟူေသာ အဆုိအတုိင္း စာထဲမွာ ရွိေသာ လိမၼာယဥ္ေက်းဆံုးမစာမ်ား သူတို႕ရင္ထဲသုိ႔ေရာက္ႏုိင္ေအာင္ လက္ေတြ႕ အသံုးခ် တတ္ေအာင္ ယဥ္ေက်းလိမၼာ အသိစိတ္ဓာတ္ ျမင့္မားသူမ်ားျဖစ္ေအာင္ မည့္သို႕မည္ပုံ လုပ္သင့္သည္ကို ေတြးေတာၾကံဆၿပီး ကို္ယ္ရွိရာေနရာမွ ႏုိင္သေလာက္ စြမ္းသေလာက္ ကူေထာက္ ျပဳလုပ္ၾကပါစို႕လို႕-----
